Bernadeta Gronowska, Jacek Rembikowski, e-QSM Consulting Sp. z o.o. Poznań, dn. 12-03-2021

Do nagrań należy podchodzić zależnie od tego, jakiego obszaru dotyczą.

Zapisy z kamer wewnątrz pomieszczeń bankowych mogą zawierać dane chronione tajemnicą bankową i tutaj należy postępować wg art. 105 ust. 1 pkt 2) lit. l) Prawa bankowego i art. 20 ust. 3 pkt. 3) oraz ust. 5 Ustawy o Policji, co w praktyce oznacza, że wydanie nagrań zawierających tajemnicę bankową następuje na podstawie postanowienia sądu okręgowego. Czyli Policja powinna zwrócić się o wydanie nagrań załączając postanowienie sądu nakazujące ich wydanie.

Natomiast zapisy z kamer zewnętrznych niekoniecznie zawierają tajemnicę bankową, a wręcz w praktyce (w zależności od kamery) ich nie zawierają. W takim przypadku należy postępować wg przepisów dotyczących udzielania niezbędnej pomocy policji, w tym wydawania rzeczy na potrzeby postępowań. I tutaj sytuacja wygląda następująco:

• art. 217 kpk § 1 stanowi, że " Rzeczy mogące stanowić dowód w sprawie (...) należy wydać na żądanie sądu lub prokuratora, a w wypadkach niecierpiących zwłoki – także na żądanie Policji lub innego uprawnionego organu". § 4 tegoż artykułu: "Jeżeli wydania żąda Policja albo inny uprawniony organ działający we własnym zakresie, osoba, która rzecz wyda, ma prawo niezwłocznie złożyć wniosek o sporządzenie i doręczenie jej postanowienia sądu lub prokuratora o zatwierdzeniu zatrzymania, o czym należy ją pouczyć. Doręczenie powinno nastąpić w terminie 14 dni od zatrzymania rzeczy".
• Art. 229. kpk § 1 stanowi, że "Protokół zatrzymania rzeczy lub przeszukania powinien, (...), zawierać oznaczenie sprawy, z którą zatrzymanie rzeczy lub przeszukanie ma związek, (.....), a nadto wskazanie polecenia sądu lub prokuratora. Jeżeli polecenie nie zostało uprzednio wydane, zamieszcza się w protokole wzmiankę o poinformowaniu osoby, u której czynność przeprowadzono, że na jej wniosek otrzyma postanowienie w przedmiocie zatwierdzenia czynności.
• art. 308 kpk mówi o tym, że "w granicach koniecznych dla zabezpieczenia śladów i dowodów przestępstwa przed ich utratą, zniekształceniem lub zniszczeniem, prokurator albo Policja może w każdej sprawie, w wypadkach nie cierpiących zwłoki, jeszcze przed wydaniem postanowienia o wszczęciu śledztwa lub dochodzenia, przeprowadzić w niezbędnym zakresie czynności procesowe", przy czym w § 5 tegoż artykułu dodano wyjaśnienie, że te czynności może policja podejmować do 5 dni od dnia pierwszej czynności, czyli wygląda na to, że przez taki okres czasu Policja może żądać czegokolwiek bez postanowienia sądu lub prokuratora powołując się na ten przepis.

Mając na uwadze fakt, że nie musimy wiedzieć, kiedy policja podjęła pierwszą czynność w sprawie, dla której chcą wydania nagrań monitoringu (czyli nie wiemy kiedy mija w/w 5 dni), ale także jeżeli jest to przypadek nie cierpiący zwłoki, to w Protokole zatrzymania (przekazania) nagrań powinno znaleźć się pouczenie, że Bank może złożyć wniosek o sporządzenie i doręczenie postanowienia sądu lub prokuratora o zatwierdzeniu zatrzymania nagrań.

Ogólnie, w praktyce policja najpierw przysyła pismo z prośbą o zabezpieczenie nagrań (+ewentualnie żąda dostępu do nagrań w celu zweryfikowania, czy rzeczywiście jest na nich coś, co będzie stanowiło dowód w sprawie. I w takiej sytuacji na podstawie Ustawy o policji zobowiązani jesteśmy do udzielenia jej pomocy, czyli do zabezpieczenia nagrań i udzielenia dostępu), a dopiero po uzyskaniu od prokuratora postanowienia przychodzi z żądaniem wydania nagrań. Ale praktyki w różnych komisariatach mogą się jednak różnić.

W przypadku wydania nagrań monitoringu policja powinna sporządzić Protokół zatrzymania rzeczy, a jeżeli nie będzie przy tym postanowienia sądu lub prokuratora - bank powinien, albo idąc literalnie za przepisami prawa może złożyć wniosek do policji o sporządzenie i doręczenie tego postanowienia. A na ile faktycznie powinien a na ile może powinno zależeć od kontekstu sprawy i jej okoliczności. W każdym razie Bank ma takie prawo.

Niestety w całym zakresie relacji Bank – Organa Ścigania trzeba też mieć na uwadze inny fakt, mianowicie, to co mówi Art. 239. § 1. K.K. czyli:

• Kto utrudnia lub udaremnia postępowanie karne, pomagając sprawcy przestępstwa, w tym i przestępstwa skarbowego uniknąć odpowiedzialności karnej, w szczególności kto sprawcę ukrywa, zaciera ślady przestępstwa, w tym i przestępstwa skarbowego albo odbywa za skazanego karę, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

Zdaniem prawników przepis ten odnosi się praktycznie do wszelkich czynności, w tym ich zaniechania, które skutkują przeszkodami w wykryciu przestępstwa, jego sprawcy, lub udowodnienia winy.